Ανάλογα με τις συνθήκες, τη διαπίστωση της ανάγκης ενός παιδιού να τύχει φροντίδας από το κράτος, διαπιστώνει η κοινωνική υπηρεσία του νοσοκομείου όπου γεννήθηκε ή οι κοινωνικές υπηρεσίες της τοπικής αυτοδιοίκησης, του τόπου κατοικίας του παιδιού. Η ενασχόληση των κοινωνικών υπηρεσιών με την περίπτωση παιδιού σε κίνδυνο, γίνεται μετά από αναφορά συγγενών ή  άλλων πολιτών στον Εισαγγελέα Ανηλίκων ή Εισαγγελέα  Πρωτοδικών, σε γραμμές τηλεφωνικής βοήθειας που διατηρούν δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς  οι οποίοι παραπέμπουν επίσης το περιστατικό στις αρμόδιες Εισαγγελίες, το ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό (ψυχολόγοι – κοινωνικοί λειτουργοί) που υπάρχει  σε σχολεία, αστυνομικές αρχές, υπηρεσίες οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που διαπιστώνουν κακοποίηση ή παραμέληση του παιδιού.

Αρμόδια Αρχή να κινήσει τη διαδικασία διερεύνησης των συνθηκών διαβίωσης ενός παιδιού είναι ο Εισαγγελέας Πρωτοδικών. Ο τελευταίος διατάσσει κοινωνική έρευνα  των συνθηκών διαβίωσης του παιδιού και ανάλογα με το πόρισμα της έρευνας και τις προτάσεις που περιέχονται σε αυτήν, αποφασίζει την απομάκρυνση του παιδιού από το οικογενειακό ή συγγενικό του περιβάλλον. Η απομάκρυνση του ανηλίκου γίνεται με την προσωρινή αφαίρεση της επιμέλειας ή της πραγματικής φροντίδας του από τους γονείς με Διάταξη του Εισαγγελέα και η ανάθεση της επιμέλειας ή της πραγματικής φροντίδας σε ανάδοχη οικογένεια ή κατάλληλο ίδρυμα. Στις συνθήκες του ελληνικού προνοιακού συστήματος το συντριπτικά μεγαλύτερα ποσοστό των παιδιών σε κίνδυνο κατευθύνεται σε ίδρυμα παιδικής προστασίας και μόνο ένας πολύ μικρός αριθμός παιδιών (βρεφών) κατευθύνεται σε ανάδοχες οικογένειες.

Την τελική απόφαση για την οικογενειακή αποκατάσταση του παιδιού, λαμβάνει το αρμόδιο δικαστήριο, μετά από αίτηση που καταθέτει ο εισαγγελέας με την πρότασή του που στηρίζεται ή όχι στην κοινωνική έρευνα που έχει διεξαχθεί και στην κοινωνική έκθεση της κοινωνικής υπηρεσίας του Δήμου κατοικίας του παιδιού. Η διάταξη του εισαγγελέα έχει προσωρινό χαρακτήρα και για το λόγο αυτό υποχρεώνεται να υποβάλει αίτηση στο δικαστήριο εντός  ενενήντα (90) ημερών για να κριθεί οριστικά το θέμα της φροντίδας  του παιδιού.

Δεν υπάρχει καθορισμένο χρονικό διάστημα. Εάν δεν αλλάξουν οι συνθήκες  στη φυσική οικογένεια του παιδιού, αυτό θα παραμείνει μέχρι την ενηλικίωσή του και ίσως και αργότερα στο σύστημα κοινωνικής φροντίδας. Πρακτικά,  θα ζει σε ίδρυμα ή σε ανάδοχη οικογένεια.  Η υιοθεσία ενός παιδιού που αποφασίζεται από τις κοινωνικές υπηρεσίες που έχουν την ευθύνη φροντίδας του παιδιού μπορεί να αποφασιστεί όταν μετά από εύλογο χρονικό διάστημα, διαπιστώνεται ότι οι γονείς του παιδιού δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον γι αυτό και δεν μπορούν να επανορθώσουν την κατάσταση αδυναμίας τους για να αναλάβουν ξανά την φροντίδα του παιδιού τους. Η υιοθεσία είναι χρονικό ορόσημο του τέλους της ένταξης του παιδιού στο σύστημα κοινωνικής προστασίας και φροντίδας.

Δεν υπάρχει καθορισμένο χρονικό διάστημα. Εάν δεν αλλάξουν οι συνθήκες  στη φυσική οικογένεια του παιδιού, αυτό θα παραμείνει μέχρι την ενηλικίωσή του και ίσως και αργότερα στο σύστημα κοινωνικής φροντίδας. Πρακτικά,  θα ζει σε ίδρυμα ή σε ανάδοχη οικογένεια.  Η υιοθεσία ενός παιδιού που αποφασίζεται από τις κοινωνικές υπηρεσίες που έχουν την ευθύνη φροντίδας του παιδιού μπορεί να αποφασιστεί όταν μετά από εύλογο χρονικό διάστημα, διαπιστώνεται ότι οι γονείς του παιδιού δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον γι αυτό και δεν μπορούν να επανορθώσουν την κατάσταση αδυναμίας τους για να αναλάβουν ξανά την φροντίδα του παιδιού τους. Η υιοθεσία είναι χρονικό ορόσημο του τέλους της ένταξης του παιδιού στο σύστημα κοινωνικής προστασίας και φροντίδας.

Θεωρητικά οι υπηρεσίες του Δήμου κατοικίας των γονέων και οι κοινωνικές υπηρεσίες που  έχουν την ευθύνη παρακολούθησης του παιδιού (ιδρύματος ή περιφερειακής ενότητας). Στην πράξη αυτό δεν συμβαίνει σχεδόν ποτέ. Αν οι γονείς του παιδιού, καταφέρουν με διάφορους τρόπους και υπερβούν τα προβλήματα τους και αποδείξουν σε ένα δικαστήριο ότι μπορούν να φροντίσουν το ανήλικο παιδί τους και η ικανότητά τους αυτή αποδεικνύεται και από θετική έκθεση κοινωνικής υπηρεσίας, τότε υπάρχει περίπτωση το δικαστήριο να διατάξει την εκ νέου ανάληψη της επιμέλειας από τους φυσικούς γονείς ή γονέα του παιδιού.

Αυτό εξαρτάται. Αν ένα παιδί παραμένει σε ίδρυμα, διατηρεί δεσμούς με τη φυσική του οικογένεια και επιθυμεί και το ίδιο,  η επιστροφή του στη φυσική του οικογένεια γίνεται οποτεδήποτε. Εάν το παιδί παραμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα σε ανάδοχη οικογένεια με ελάχιστους ή καθόλου δεσμούς με τη  φυσική του οικογένεια εάν μεν κριθεί ότι το συμφέρον του είναι να επιστρέψει στην οικογένειά του και επιθυμεί και το ίδιο την επιστροφή του, την δε επιθυμία του εκφράζει και λαμβάνεται υπόψη ανάλογα με την  ωριμότητά του μπορεί να επιστρέψει, διαφορετικά θα παραμείνει στην ανάδοχη οικογένεια μέχρι την ενηλικίωσή του και εάν μέχρι τότε δεν έχει υιοθετηθεί. Το συμφέρον του παιδιού να επιστρέψει ή όχι στη φυσική του οικογένεια  κρίνεται και πάλι από αρμόδιο δικαστήριο. Γενικά, όσο περισσότερο ένα παιδί παραμένει εκτός της οικογένειάς του, τόσο δυσκολότερο είναι να επιστρέψει σε αυτήν.