Υπάρχει ισότητα πρόσβασης στην εκλογική διαδικασία;
΄Εργο:” Τα δικαιώματα των παιδιών που ζουν σε ιδρύματα/Τα αόρατα παιδιά”
Πρόγραμμα: Active citizens fund
Eλένη Γεώργαρου, 28/4/2023
Φέτος ψηφίζουν όσα παιδιά γεννήθηκαν το 2006.Πόσο προετοιμασμένα είναι για τη διαδικασία αυτή ειδικά αν ζουν σε ένα ίδρυμα;
Φέτος έχουν δικαίωμα ψήφου όσοι νέοι και νέες/έφηβοι και έφηβες συμπλήρωσαν τα 16 τους χρόνια και βαδίζουν στα 17. Δηλαδή όλα τα παιδιά που γεννήθηκαν το 2006. Είναι ένα δικαίωμα που δεν απασχόλησε , είναι η αλήθεια, τις σχετικές εκθέσεις και πορίσματα των Ανεξάρτητων Αρχών που μέσα σε πραγματικά ιδιαίτερα δυσχερείς συνθήκες, προσπαθούν να διαπιστώσουν την ανισότητα, την καταπάτηση δικαιωμάτων των πιο ευάλωτων παιδιών, μεταξύ των οποίων βρίσκονται και τα παιδιά που ζουν σε ιδρύματα. Και αυτό γιατί, είναι η πρώτη φορά που καλούνται να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα και τα «έγκλειστα» παιδιά εφηβικής ηλικίας για τα οποία ελάχιστα πράγματα της καθημερινότητάς του είναι ευρύτερα γνωστά. ΄Αγνωστοι είναι ακόμη και οι αριθμοί που θα μπορούσαν να έχουν σημασία για να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα για την αποτελεσματικότητα του συστήματος Παιδικής Προστασίας. Μεταξύ αυτών, ο αριθμός των παιδιών που είναι άνω των 16 ετών και ζουν σε ιδρυματικές δομές και τα οποία δικαιούνται φέτος να ψηφίσουν στις εθνικές και δημοτικές εκλογές. Αναφερθήκαμε πολλές φορές, χωρίς «να ιδρώσει κανένα αυτί» αρμοδίου, ότι σήμερα στην εποχή της ψηφιακής διακυβέρνησης δεν έχουμε κανένα ποιοτικό αλλά και αριθμητικό στοιχείο, ούτε για τα ιδρύματα που υπάρχουν στη χώρα (εκτός των δημοσίων), ούτε για τον αριθμό των παιδιών που πράγματι ζουν σε αυτά και την ηλικιακή τους κατανομή, ούτε για τον φορέα υπαγωγής του καθένα από αυτά, ούτε βέβαια άλλα ποιοτικά κριτήρια όπως πόσα παιδιά είναι ορφανά από δύο γονείς, πόσα από ένα, σε πόσα η γονική μέριμνα ανήκει σε βιολογικούς γονείς και σε πόσα σε φορείς παιδικής προστασίας, πότε εισήχθησαν σε ιδρύματα και πόσος είναι ο χρόνος παραμονής τους, πόσα παιδιά από κάθε δομή τοποθετήθηκαν σε ανάδοχες οικογένειες ή υιοθετήθηκαν και σε μια σειρά άλλους δείκτες που κανείς μα κανείς από τους αρμόδιους, όχι μόνο δεν κρίνει αναγκαίο να μας ενημερώσει αλλά μάλιστα αρνείται να το κάνει. Τέσσερα χρόνια υποτιθέμενες έντονης πολιτικής διεργασίας στο Σύστημα Κοινωνικής Φροντίδας των ανηλίκων και δεν έχουμε κανένα στοιχείο να παραθέσουμε, να αναλύσουμε και να εξάγουμε συμπεράσματα. Διότι αυτά τα στοιχεία όταν δημοσιοποιηθούν θα αποδείξουν την αλήθεια. ΄Οτι έγιναν ελάχιστα βήματα. Και το οικοδόμημα μιας δήθεν εξέλιξης στην πολιτικής της Παιδική Προστασία θα καταρρεύσει σαν «πύργος από τραπουλόχαρτα». Αυτό είναι όμως το γενικότερο θέμα. Το ειδικότερο θέμα είναι αυτό που διαπιστώνει κανείς όταν επισκεφθεί ένα ίδρυμα, οποιοδήποτε ίδρυμα, η απουσία δηλαδή οποιασδήποτε αναζήτησης πνευματικής εξέλιξης των παιδιών. Το περιβάλλον όσο φροντισμένο και αν είναι, αποπνέει είτε απροσμέτρητο συντηρητισμό, είτε έλλειψη κάθε σχέσης με την Παιδεία, την ευρύτερη Παιδεία, την Ενημέρωση, την επαφή με την τρέχουσα πραγματικότητα σε κάθε επίπεδο της ζωής και βέβαια μια χαρακτηριστική έλλειψη πολιτικής κουλτούρας. Τα παιδιά των ιδρυμάτων, υποκείμενα μιας πραγματικότητας που χωρίς να το «φωνάζει» το εννοεί, δεν έχουν και ιδιαίτερο λόγο να έχουν πρόσβαση σε πνευματικά και διανοητικά ζητήματα, στην καλλιέργεια, στην ακαδημαϊκή γνώση, στην πολιτική σκέψη. Αμόμη και στις εκλογές για το 15μελές της τάξης του είναι αμφίβολο εάν συμμετέχουν και βέβαια είναι σχεδόν βέβαιο ότι κανένα παιδιά ιδρύματος δεν “τολμά” να διεκδικήσει την ψήφο των συμμαθητών του. Γιατί; Μα γιατί είναι ο/η “παρίας”. Το παιδί που μέσα στην τάξη είτε είναι πολύ κακός μαθητής, είτε πολύ εσωστρεφής, είτε επιθετικός, είτε παραβατικός. Μερικές φορές προκαλεί τον οίκτο των καθηγητών και παίρνει κανένα μεγαλύτερο βαθμό. Ωστόσο και αυτό δεν θα το κάνει δημοφιλές στην τάξη του. Δεν μπορεί να συναγωνιστεί συμμαθητές με αυτοπεποίθηση, με κοινωνικές γνώσεις, με προσφιλείς “οπαδούς”. ΄Οσο για την ενημέρωση και την πρόσβαση σε αυτήν αρκεί μια ματιά στο περιβάλλον ενός ιδρύματος σε σχέση με την ύπαρξη βιβλίων. Μέσα σε ένα ίδρυμα θα βρει κανείς κάποια παιδικά βιβλία που είτε θα είναι κλειδωμένα σε κάποια βιβλιοθήκη για να τα διαβάσουν οι «εθελοντές» στα παιδιά όταν και εάν τους επιτρέψουν να μπουν, είτε θα βρίσκονται σχισμένα στο πάτωμα. Θα υπάρχουν κάποια εφηβικά περιοδικά με το γνωστό περιεχόμενο, ίσως αθλητικά και τίποτα άλλα. Εκτός από τα έντυπα αυτά, δεν υπάρχει τίποτα άλλο, σχεδόν ούτε τα σχολικά βιβλία, ενώ απουσιάζει παντελώς – όχι τώρα με την ανάπτυξη των ψηφιακών μέσων- η εικόνα ή η «ιδέα» μιας εφημερίδας. Οι πολιτικές συζητήσεις είναι απαγορευμένο θέμα – σιωπηρά – άλλωστε ποιος ενδιαφέρεται για πολιτική σε μια σκληρή καθημερινότητα επιβίωσης … ΄Οσο για το εάν οι κοινωνικοί λειτουργοί οργάνωσαν ποτέ επίσκεψη των παιδιών σε εκλογικά τμήματα, εξηγώντας τους πώς λειτουργεί η εκλογική διαδικασία, τί σημαίνει και πώς ασκείται το εκλογικό δικαίωμα, είναι βέβαιο ότι δεν έχει συμβεί ποτέ. Τα παιδιά των ιδρυμάτων δεν γνωρίζουν τίποτα για τη λειτουργία του πολιτεύματος, για τα κόμματα, για τις πολιτικές ιδεολογίες. Και είναι φυσικό. Αφού ποτέ δεν ήρθαν σε επαφή με το θέμα αυτό. Γιατί μέσα σε ένα ίδρυμα δεν υπάρχουν ούτε οι προϋποθέσεις, ούτε τα πρόσωπα που θα αναλάβουν το ρόλο αυτό. Πώς λοιπόν θα αναπτύξουν τα παιδιά αυτά πολιτική σκέψη; Πώς θα επιλέξουν ποιο κόμμα θα ψηφίσουν, ποιό πολιτικό πρόγραμμα εμπεριέχει μια «αχτίδα» ελπίδας, ισότητας , ισονομίας για αυτά τα παιδιά που βρίσκονται στην εσχατιά και στην αφώτιστη πλευρά της κοινωνίας, όχι γιατί το επέλεξαν αλλά γιατί τους έτυχε, και γιατί κυρίως, η Πολιτεία δεν θεωρεί ότι τους αξίζει μια καλύτερη μοίρα. Με ποιόν, ένα παιδί του ιδρύματος θα μιλήσει για ανθρώπινα δικαιώματα, για τα δικαιώματα των παιδιών – δηλαδή αυτών των ίδιων- για την προοπτική μιας καλύτερης ζωής, αφού γονείς δεν υπάρχουν και οι εργαζόμενοι θεωρούν ότι δεν είναι αυτό δικό τους αντικείμενο αλλά δεν έχουν και και το μορφωτικό υπόβαθρο να το κάνουν. ΄Ενας άγνωστος λοιπόν αριθμός εφήβων, δεν θα ψηφίσει γιατί κανείς δεν σκέφθηκε να προετοιμάσει τα παιδιά αλλά και το ίδιο το σύστημα για να εξυπηρετήσει το εκλογικό δικαίωμα των παιδιών των ιδρυμάτων.
Θα πείτε με ευκολία «Μα εδώ δεν ξέρουν τα δικά μας παιδιά, θα ξέρουν τα παιδιά των ιδρυμάτων;» Σε αυτό η απάντηση είναι απλή. Σε κάθε σπίτι, σε κάθε οικογένεια, οι γονείς είναι υπεύθυνοι για τα ερεθίσματα που θα δώσουν στα παιδιά τους, κοινωνικά, πνευματικά, ηθικά. Για τα παιδιά των ιδρυμάτων υπεύθυνο συνταγματικά είναι το Κράτος. Και φυσικά, ούτε και σε αυτόν τον τομέα, κάνει κάτι. Υπάρχει και ένα άλλο σημαντικότατο ζήτημα: Πώς θα ψηφίσουν αυτά τα παιδιά ακόμη και να θέλουν; Ποιος θα ασχοληθεί με την αναζήτηση της εκλογικής τους περιφέρειας, ποιος θα τα ενημερώσει, πώς θα πάνε στην περιφέρειά τους να ψηφίσουν αφού είναι ανήλικα και δεν επιτρέπεται από το ίδρυμα να μετακινούνται, ενδεχομένων και πολύ μακριά για να ψηφίσουν, ενώ φυσικά δεν υπάρχει και η δυνατότητα συνοδείας. Απλούστατα κανείς. Και αφού η ψήφος είναι υποχρεωτική, ποιός θα φέρει την ευθύνη για το γεγονός ότι τα παιδιά αυτά των 16,17,18 ετών δεν πάνε να ψηφίσουν; Και πάλι κανείς. Ποιός θα ασχοληθεί με αυτά τα πράγματα τώρα; Αλλά ακόμη και εάν κάποια από αυτά καταλήξουν μπροστά σε μια κάλπη ποιά θα είναι η ικανότητα διάκρισής τους για να επιλέξουν το έναν ή τον άλλον πολιτικό σχηματισμό; Το μυαλό όλων μας πάει φυσικά σε ό,τι πιο λαϊκιστικό, πιο «δημοφιλές», πιο «φανφαρόνικο» εισπράττουν τα παιδιά αυτά μέσα από τα ΜΜΕ και κυρίως από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Γιατί στο περιβάλλον που ζουν είναι αδύνατον να ενημερωθούν με άλλο τρόπο για το θέμα. Και αυτός είναι ένας από τους λόγους που επιβάλλεται να υπάρχουν για τα παιδιά των ιδρυμάτων πρόσωπα αναφοράς εκτός ιδρύματος, τα πρόσωπα με τα οποία τα παιδιά – έφηβοι θα πρέπει να διατηρούν μια προσωπική, ιδιωτική σχέση από την οποία θα αντλούνται όλα τα ερεθίσματα που είναι αδύνατον να υπάρχουν μέσα σε ένα ίδρυμα, όπου το γενικό μορφωτικό επίπεδο είναι χαρακτηριστικά χαμηλό και παρασύρει τα παιδιά «προς τα κάτω» αντί να τα εξυψώνει μορφωτικά και πνευματικά. Για το σχολείο φυσικά δεν γίνεται λόγος, γιατί είναι γνωστή σε όλους αφενός η σχέση των παιδιών των ιδρυμάτων με την εκπαίδευση και αφετέρου ο τρόπος διδασκαλίας του σχετικού μαθήματος.
΄Ηδη αναδείχθηκε – και – μια ακόμη μεγάλη ανισότητα σε βάρος των εφήβων των ιδρυμάτων. Ως πολίτες γ΄κατηγορίας που είναι, με βάση την γενικότερη απόλαυση δικαιωμάτων, δεν θα πάνε να ψηφίσουν, γιατί για τα παιδιά αυτά “το παιχνίδι της δημοκρατίας” δεν έχει κανένα ενδιαφέρον και καμιά σημασία. Θα ήταν πράγματι ιδιαίτερα σημαντικό – όχι ότι περιμέναμε να γίνει κάτι, έχουμε χάσει κάθε ελπίδα για διαφάνεια από την κα Μιχαηλίδου εδώ και καιρό – να δημοσιευθεί ο αριθμός των παιδιών των ιδρυμάτων που έχουν δικαίωμα ψήφου και στη συνέχεια να αναζητηθεί ο αριθμός αυτών που πήγαν και ψήφισαν και βέβαια με ποιό κριτήριο ψήφισαν. Ας περιμένουμε την επόμενη κυβέρνηση και ας ελπίζουμε ότι θα υπάρχει στο μέλλον μια ισότιμη αντιμετώπιση των παιδιών “χωρίς οικογένεια”.
